‌جاب‌‌‌‌یابی‌ سایت استخدام و کاریابی، اخبار و آگهی‌های استخدامی

تفاوت شغل‌های خدماتی و تولیدی چیست؟

شغل‌های خدماتی و تولیدی، تعریف شغل‌های خدماتی، تفاوت شغل خدماتی و تولیدی چیست، شغل‌های تولیدی را نام ببرید، اینها سوالاتی هستند که ذهن بسیاری از افراد را مشغول کرده اند.

بیشتر بخوانید - ثبت نام وام مشاغل خانگی ۱۴۰۱

مشاغل از نظر فرآیند و عملکرد به دو دسته اصلی مشاغل خدماتی و مشاغل تولیدی تقسیم می‌شوند. در این مقاله قصد داریم به معرفی این شغل‌ها و ماهیت آن‌ها بپردازیم.

انواع شغل های خدماتی و تولیدی

چنانچه جویای کار و یا در فکر راه اندازی یک کسب و کار هستید، در وهله اول باید با انواع کسب و کار آشنا شوید. امروزه، جهان اقتصاد، افراد را با موقعیت‌های شغلی متنوعی روبه رو ساخته که گاهی انتخاب بهترین و مناسب‌ترین گزینه برای فعالیت تجاری را قدری دشوار می‌سازد. به طور مثال لازم است که پیش از هر انتخابی، از خود سوال کنید که چه هدفی از کسب و کار خود دارید؟ آیا مایل هستید محصول و خدماتی قابل لمس تولید کرده و در اختیار بازار هدف قرار دهید؟ یا شاید از ماجراجویی‌های عرصه تولید دل خوشی ندارید و دوست دارید در حوزه خرید و فروش فعالیت کنید. همچنین ممکن است صرفا” ارائه خدماتی چون خدمات آموزشی، ورزشی، هنری و … برایتان کافی باشد و نیاز شغلی شما را تأمین کند.

بیشتر بخوانید - کار تولیدی در منزل برای خانم ها

علاوه بر موارد فوق، آیتم‌های دیگری نیز وجود دارند که در انتخاب کسب و کار خود باید در نظر داشته باشید. به طور مثال، تمایل شما به تأسیس یک بیزینس خانوادگی یا تک نفره و یا تشکیل یک تعاونی هرکدام به نوعی شما را با چالش‌های مخصوص به خود روبه رو خواهند ساخت. یا حتی میزان مسئولیتی که فکر می‌کنید قادر به تحمل آن خواهید بود نیز نقش بسزایی در ماهیت کسب و کارتان خواهد داشت. در هر صورت، می‌توان به جرأت ادعا کرد که تنها در گرو برخورداری از دانشی نسبی در مورد انواع کسب و کار و ویژگی‌های منحصر به فرد هرکدام است که قادر خواهید بود با چشم باز و رویکردی آگاهانه به حوزه شغلی مورد علاقه خود ورود نمایید.

همانطور که واقف هستید، نهادهای تجاری سازمان‌هایی هستند که با استفاده از منابع و ورودی‌های اقتصادی، دست به تولید محصولات و خدماتی می‌زنند که در ازای پول یا دیگر کالاها و خدمات در اختیار مشتریان قرار می‌دهند.

البته این سازمان‌ها همگی یک خط مشی را دنبال نکرده و از جهات مختلف، مثلا نوع مالکیت و نوع خروجی با هم اختلاف دارند. به همین دلیل است که از دسته بندی‌های گوناگونی برای انواع کسب و کارها استفاده می‌شود.

بر اساس یک طبقه‌بندی جامع و کامل، می‌توان انواع کسب و کار را به گروه‌های زیر تقسیم کرد

کسب و کار خدماتی

این نوع کسب و کارها محصولات خود را به صورت خدمات، و نه کالاهای محسوس و قابل لمس ارائه می‌کنند. این محصولات یا خدمات می‌توانند شامل انواع مهارت ها، آموزش ها، تبلیغات، استراتژی ها، توصیه‌ها و… باشند. از جمله کسب و کارهای خدماتی رایج در جوامع گوناگون، از جمله جامعه ایرانی می‌توان به آرایشگاه ها، تعمیرگاه ها، مدارس، بانک‌ها و موسسات مالی، شرکت‌های حسابداری، و شرکت‌های حقوقی اشاره کرد. در مشاغل خدماتی متصدی ازای ارائه خدمات به مشتری پول دریافت می‌کند.

کسب و کار بازرگانی

در این نوع از کسب و کار، صاحبین مشاغل محصولات را به قیمت عمده خریداری نموده و به قیمت خرده فروشی به فروش می‌رسانند. به این نوع بیزینس معامله یا «خرید و فروش» نیز گفته می‌شود. مبنای کار این سازمان‌ها و شرکت‌ها بر پایه سودی است که از هزینه کم و درآمد بالا به دست می‌آورند. به علاوه، این نوع کسب و کارها محصولات را بدون هیچ کم و کاستی به فروش می‌رسانند.

بیشتر بخوانید - مشاغل خانگی پردرامد برای زنان

از جمله این مشاغل می‌توان به سوپرمارکت ها، شرکت‌های توزیعی، و دیگر خرده فروشی‌ها اشاره داشت. اگر دقت کرده باشید، در دهه نود، با رشد قارچ گونه انواع هایپرمارکت‌های زنجیره‌ای در سراسر ایران مواجه شده ایم. هایپرمارکت‌هایی که پیشتر عمدتا” در کلان شهرها قابل دسترسی بودند؛ در سال‌های اخیر حتی در شهرستان‌های کوچک و بخش‌ها نیز به افتتاح شعبه پرداخته اند. مسئله مهم دیگری که در مورد این مشاغل قابل تأمل است، تخفیف‌های دائمی آن‌ها است. این کسب و کارها، همگی در وهله اول، محصولات خود را از تولیدکنندگان عمده و با قیمت پایین (عمده) خریداری کرده و به قیمت خرده فروشی در فروشگاه‌های خود عرضه می‌کنند.

کسب و کار تولیدی

همانطور که از نام آن پیداست، وجه تمایز این مشاغل با دیگر کسب و کارها در ماهیت آن است. در کسب و کارهای تولیدی، محصولات اولیه به قصد مصرف در جریان تولید محصولی جدید خریداری می‌شوند. بنابراین، برخلاف بازرگانی ها، مشاغل تولیدی محصولات اولیه را دستخوش تغییر و تحول نموده و به محصولی جدید و بازاری تبدیل کرده و به فروش خواهند رساند. تمامی برندهایی که محصول خاص خود را وارد چرخه تولید کالا می‌کنند، مشاغل تولیدی محسوب می‌شوند.

مقایسه مشاغل تولیدی و خدماتی

یکی از چالش‌های رایج در جمع‌های کارآفرینی، مقایسه کسب و کار تولیدی و خدماتی است که کدام سود بیشتری دارد یا جذاب‌تر است؟ البته با توجه به گستره وسیع این حوزه ها، امکان مقایسه دقیق پارامترهایی مثل جذابیت و سودآوری وجود ندارد، مثلاً مشاغل بازاریابی (به عنوان یک صنعت خدماتی) برای بعضی افراد به علت تعامل زیاد با مردم جذاب است اما خیلی‌ها به ارتباط با مردم علاقه‌ای ندارند. در ادامه این دو دسته مشاغل را با هم مقایسه می‌کنیم:

زمان لازم برای راه اندازی

کدام مشاغل در زمان کوتاه‌تری راه اندازی می‌شوند؟ خدماتی یا تولیدی؟ با وجود این که جواب دقیقی برای این سوال وجود ندارد اما تلاش برای کشف پاسخ به شناخت و درک حوزه‌های خدمات و تولید کمک خواهد کرد؛ پس صحبت را از همین نقطه و با بررسی چند پارامتر تاثیرگذار شروع می‌کنیم.

تمام کسب و کارها، فارغ از این‌که تولیدی باشند یا خدماتی، به منابعی مثل تجهیزات و مجوزها و نفرات و دانش و … نیاز دارند، به این مثال‌ها دقت کنید:

- یک شرکت مشاوره مهندسی به منابعی مانند مجوز نظام مهندسی، دفتر کار، رزومه مناسب، دانش تخصصی، اطلاعات به روز و … نیاز دارد.

- در کارگاه تراشکاری به منابعی مثل مجوز اتحادیه، فضای کارگاهی، دستگاه تراش، اره نواری، ابزارهای عمومی (مثل سنگ و آچار و کولیس) نیاز است.

بیشتر بخوانید - لیست مشاغل آزاد و پردرآمد برای آقایان

بخشی از منابع مورد نیاز برای کارخانجات خودروسازی عبارتند از مجوزها، دسترسی به سرمایه گذاران، سایت‌های طراحی و تولید و مونتاژ، دانش فنی، دسترسی به تامین کنندگان، خطوط مونتاژ و تولید قطعات، تجهیزات کنترل کیفیت، منابع انسانی، سیستم‌های انبارداری و کنترل موجودی، ملزومات لوجستیک، تأمین مواد و قطعات و …

وقتی از زمان مورد نیاز برای راه اندازی یک کسب و کار صحبت می‌کنیم، منظور زمانی است که به تامین منابع ضروری اختصاص دارد مثلاً فرض کنید مراحل ثبت شرکت و آماده سازی محیط و تهیه تجهیزات حدوداً سه ماه و در گام بعدی، مذاکره با تامین کنندگان و توزیع‌کنندگان به یک ماه زمان نیاز دارد.

احتمالاً این سوال برای شما ایجاد شده است که چگونه منابع مورد نیاز را شناسایی می‌کنیم؟ خوشبختانه در مباحث مدل کسب و کار به جواب مناسب می‌رسیم اما در این مرحله باید بررسی کنیم که تأمین منابع کارهای خدماتی زمان بیشتری می‌خواهد یا تولید؟ و این نکته هم حائز اهمیت است که منابع ضروری کاملاً وابسته به نوع کسب و کار هستند.

معمولاً در راه‌اندازی کسب و کار، سه مرحله اخذ مجوز، آماده‌سازی فضای کار و تامین تجهیزات به زمان بیشتری نیاز دارند.
این گزاره برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط (خدماتی یا تولیدی) نسبتاً دقیق است، به استثنای فعالیت‌های پژوهشی و نوآورانه یا کسب و کارهای بزرگ که به زمان زیادی برای تهیه دانش فنی، شکل گیری برند (به‌عنوان منابع ضروری)، ارتباط با تامین کنندگان و … نیاز دارند و مشمول این فرضیه نیستند.

در ادامه زمان مورد نیاز برای راه اندازی کارهای تولید و خدمات را بر مبنای اخذ مجوز و تهیه فضا و تجهیزات مقایسه می‌کنیم.

اخذ مجوز

در عموم موارد، اخذ مجوزهای تولید منوط به اقدامات عملی مثل ارائه طرح توجیهی، احداث سوله، تامین تجهیزات، تولید آزمایشی و … است که زمان زیادی اقتضا می‌کند و گاهی سرمایه گذاران در همین مرحله و قبل از تکمیل تجهیزات برای سال‌های طولانی متوقف می‌شوند اما در کارهای خدماتی، اگر شرایط اخذ مجوز را داشته باشیم، مراحل آن ساده‌تر و در زمان کوتاه‌تری سپری می‌شود.

انتخاب و آماده سازی فضای کار

معمولاً آماده‌سازی فضا در کارهای خدماتی به زمان زیادی احتیاج ندارد، به حالت‌های زیر توجه کنید:

- برای اداره جاتی که ارباب رجوع ندارند مثل دفاتر نشریات، دفاتر طراحی و سازندگان نرم‌افزار و … صرفاً یک دفتر ساده کفایت می‌کند.

بیشتر بخوانید - شغل پردرامد با سرمایه کم برای آقایان

- برای اداره جاتی که ارباب رجوع دارند مثل دفاتر پستی، موسسات حقوقی، شرکت‌های بازاریابی، شرکت‌های پخش و … به زمان بیشتری برای آماده‌سازی فضا نیاز است اما محدودیتی برای شروع کار ایجاد نمی‌کنند و می‌توانند به تدریج کامل شوند.
- اماکن تجاری مثل رستوران ها، کافه ها، آژانس‌های املاک، سوپرمارکت ها، فروشگاه‌های لباس، طلافروشی‌ها و … به دکور مناسب احتیاج دارند و نهایتاً چند ماه زمان می‌برد

ملزومات ایجاد اماکن تولیدی

اما اماکن تولیدی ملزوماتی دارند که در ادامه به بخشی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

- باید در مناطق صنعتی و مجاز باشند.

- متراژ سوله و موقعیت قرارگیری دپارتمان‌ها و استقرار تجهیزات و … اهمیت زیادی دارند و مستقیما روی هزینه تولید اثر می‌گذارند، پس به زمان بیشتری برای پیاده‌سازی آن نیاز است. محدودیت‌ها و ضرورت‌های تولید باعث می‌شود که اغلب کارخانجات متوسط و بزرگ، راساً برای ساخت سوله اقدام کنند و فرآیندهای خرید زمین و تسطیح و سوله‌سازی و تجهیز کارخانه به زمان طولانی نیاز دارد. بنابراین باید گفت که آماده‌سازی فضای تولید به زمان و هزینه‌ی بیشتری نیاز دارد.

تامین تجهیزات مورد نیاز

ماشین‌آلات و تجهیزات فقط برای واحدهای تولیدی نیستند و چه بسا که خیلی از واحدهای ریخته‌گری و تراش کاری و شرکت‌های مخابراتی و هاستینگ‌ها و آزمایشگاه‌ها و … با وجود وابستگی به تجهیرات، در گروه مشاغل خدماتی قرار می‌گیرند.

معمولاً در کسب و کارهای کوچک، تعداد تجهیزات واحدهای خدماتی زیاد نیست و تامین و استقرار آن‌ها پیچیدگی خاصی ندارد اما در واحد‌های تولیدی متناسب با روش استقرار (گروهی، ثابت، محصولی یا فرآیندی) احتمالاً به بخشی از موارد زیر نیاز خواهد بود:

- محاسبه تعداد ماشین آلات و چیدمان آن‌ها

- بالانس خط تولید و جریان مواد و در نظر گرفتن مکانیزم‌های انتقال مواد میان ایستگاه‌ها
- طراحی و ساخت تجهیزات سفارشی مثل قالب ها، فیکسچرها، ابزار مخصوص و …
- استفاده از تجهیزات کنترل کیفیت و تست‌های مخرب و غیرمخرب برای بازرسی محصولات و کاهش قطعات معیوب
تقریباً در اکثر موارد، تهیه تجهیزات واحدهای تولیدی با چالش‌های بیشتری رو به رو است و زمان بیشتری نیاز دارد.

زمان رسیدن به بازدهی

کارهای خدماتی معمولاً زودبازده‌تر از تولید هستند، چون در زمان کوتاه‌تری راه اندازی می‌شوند و تعامل بیشتری با مشتریان دارند و به تبع آن شناسایی و برطرف کردن مشکلات و مراحل آزمون و خطا در زمان کمتری انجام می‌شود.

کسب و کار تولیدی یا خدماتی از لحاظ مالکیت ایده

سرعت تغییرات در یک کسب و کار به دو عامل زیر بستگی دارد:
– میزان وابستگی به تجهیزات
– میزان پیچیدگی سیستم
پس تغییر در کسب و کارهای تولیدی به زمان و پول بیشتری نیاز دارد اما در کارهای خدماتی، بخش زیادی از تغییرات در زمان کوتاه و بدون هزینه‌های آنچنانی قابل انجام هستند و باعث می‌شود که ایده‌های خوب سریعاً الگوبرداری و تکرار شوند.
در تولید اما ثبت مالکیت محصولات ساده‌تر است چون ویژگی و طرح و شکل مشخص و قابل اندازه گیری دارند و همچنین برای الگوبرداری از یک محصول به دانش و تجهیزات و مجوزهای مربوطه نیاز است که توجیه پذیری آن را، حداقل برای کپی کردن محصولات زیر سوال می‌برد.

معین بودن محصولات و تکرارپذیری

خدمات دیده نمی‌شوند و تعیین دقیق مشخصات، کیفیت و ارزش آن‌ها امکان‌پذیر نیست پس برای جلب اعتماد مشتریان به زمان بیشتری نیاز است و رزومه و سوابق حرف اول را می‌زنند؛ اما محصولات تولیدی قابل رؤیت هستند و ابعاد، ویژگی‌ها و کیفیت آن‌ها قابل اندازه گیری است و در نتیجه مشتریان راحت‌تر اعتماد می‌کنند و متقاعد می‌شوند.

قابلیت انبار

کالاها به‌عنوان محصول فرآیند ساخت (تولید) قابلیت انبار شدن دارند که باعث مزایای زیر می‌شود:

- در صورت افت ناگهانی تقاضا، مثلاً تعطیلات پیش بینی نشده، محصولات مازاد ذخیره می‌شوند و تا قبل از تکمیل ظرفیت، نیازی به توقف تولید نیست.

بیشتر بخوانید - مشاغل خانگی موفق برای آقایان

- در صورت افزایش ناگهانی تقاضا، مخصوصاً زمانی که پایدار نیست، موجودی انبار برای سود آوری بیشتر کارخانه قابل استفاده است.

- در شرایط تورم، امکان خرید و تهیه‌ی منابع اولیه (مواد، قطعات نیم‌ساخته و …) در حجم بیشتر، متناسب با ظرفیت انبار، امکان پذیر است.

پس به صورت کلی، انبارش کمک می‌کند که واحد تولیدی در برابر تقاضا انعطاف پذیر باشد اما حوزه‌های خدمات فاقد این قابلیت هستند و با محدودیت‌های زیر روبه‌رو می‌شوند:

- در صورت کم بودن تقاضا بخشی از ظرفیت خدمت‌رسانی بلااستفاده می‌ماند.

- در صورتی که تقاضا بیش‌تر از ظرفیت ارائه خدمات باشد، موجب نارضایتی مشتریان و آسیب برند می‌شود.

- در برابر شرایط محیطی آسیب پذیر هستند و با هر کاهش تقاضا، سریعاً جریان مالی تاثیر می‌گیرد.

مقایسه وضعیت صادرات برای کسب و کار تولیدی و خدماتی

در کشورمان، کارخانجات تولیدی به نسبت واحدهای خدماتی از شانس بیشتری برای صادرات برخوردارند. برای بررسی این موضوع ابتدا از حوزه خدمات شروع می‌کنیم.

بعضی مشاغل خدماتی به موقعیت جغرافیایی وابسته هستند، مثلاً رستوران و خواربارفروشی و گیم نت تنها به مردم یک یا چند محله خاص خدمت‌رسانی می‌کنند و بدیهی است که فرصت صادرات ندارند اما بعضی‌های دیگر با مسافت محدود نمی‌شوند مثل توسعه دهندگان پلتفرم ها، شبکه‌های اجتماعی و نرم افزارها یا وابستگی کمتری دارند مثل شبکه‌های ارتباطی بی‌سیم و خدمات هاستینگ و شانس بیشتری برای صادرات خواهند داشت.

پس فرصت حضور در بازارهای جهانی برای گروهی از ارائه دهندگان خدمات وجود دارد اما شانس موفقیت آن‌ها زیاد نیست، چون‌عدم وابستگی به موقعیت جغرافیایی باعث می‌شود که رقیبان قدرتمندی در سراسر جهان داشته باشند.

بر خلاف خدمات، محصولات فیزیکی همیشه به موقعیت جغرافیایی وابسته هستند اما با توجه به محدودیت منابع یک کشور، امکان تولید همه اقلام مورد نیاز وجود ندارد و بخشی از آن‌ها در قالب واردات تامین می‌شوند.

سطح تعامل با مشتریان

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های تولید و خدمات، میزان تعامل با مشتریان است که روی بعضی دیگر از موارد این فهرست اثر می‌گذارد.

در کارهای خدماتی، مشخصات و رفتار مشتریان تا حد زیادی قابل شناسایی و نظارت است، مثلا مدیر یک وبسایت می‌تواند به نام کاربران، پست الکترونیکی، تلفن همراه، علایق حرفه ای، میزان حضور در سایت و … دسترسی داشته باشد یا مدیر یک رستوران با مشتریان ارتباط حضوری و مستقیم دارد و از نظرات آن‌ها مطلع می‌شود.

این ویژگی کمک می‌کند که سلایق و خواسته‌های مشتریان دقیق‌تر شناسایی شود، مراحل آزمون و خطا و شناسایی مشکلات و بهینه‌سازی طرح با سرعت بیشتری به نتیجه برسد و رابطه عمیق‌تری با مشتریان وجود داشته باشد که موجب تسهیل فرآیندهای بازاریابی خواهد شد.

اما در حوزه تولید تعامل داشتن با مصرف کننده دشوار است چون:

- معمولاً مسیر توزیع کالا طولانی است و مصرف کننده آن را از واسطه‌ها تهیه می‌کند، پس در بسیاری از موارد انتقال جریان اطلاعات و بازخوردها از پایین زنجیره به کارخانه ممکن نیست یا کیفیت مطلوب ندارد.

- معمولاً وقفه طولانی از لحظه تولید کالا تا زمان مصرف آن وجود دارد که باعث می‌شود بازخوردها به فرض وجود مکانیزم انتقال اطلاعات مناسب زمان حال نباشند و احتمالاً به مشکلاتی اشاره می‌کنند که قبلاً شناسایی و برطرف شده اند.

- هر چه تیراژ محصولات بیشتر باشد، ارتباط میان تولیدکننده و مصرف کننده ضعیف‌تر خواهد بود، در نتیجه وفاداری مشتریان کم‌تر و هزینه‌های بازاریابی بیشتر می‌شود.

پس به صورت کلی هزینه‌های بازاریابی در مشاغل تولیدی بیشتر از خدماتی است.

تفاوت شغل خدماتی و تولیدی چیست؟

دو نوع فعالیت در بازار وجود دارد، شرکت‌های مبتنی بر تولید محصول و شرکت‌های خدماتی، با مراجعه به متن تفاوت و الزامات این دو شغل توضیح داده شده است.

انواع شغل های خدماتی و تولیدی در ایران

همانور که در مقاله توضیح دادیم مشاغل از نظر فرآیند و عملکرد به دو دسته اصلی مشاغل خدماتی و مشاغل تولیدی تقسیم می‌شوند. در این مقاله معرفی این شغل‌ها و ماهیت آن‌ها پرداخته ایم.

• موقعیت , سراسر کشور
• حقوقتوافقی
• مدرک تحصیلیمهم نیست

فرصت‌های شغلی مشابه (مشاغل تولیدی و خدماتی)

• لیست مشاغل آزاد و پردرآمد موجود برای آقایان
• کار تولیدی در منزل با سرمایه کم برای خانم ها و آقایان
• شرایط دریافت وام مشاغل خانگی جهاد کشاورزی + لیست مشاغل
• تفاوت شغل خدماتی و تولیدی در چیست؟ لیست انواع مشاغل
• بهترین شغل آزاد در شهرهای کوچک با سرمایه کم (ایده‌های جذاب)