مشاغل سخت و زیانآور به کارهایی گفته میشود که در آن عوامل شیمیایی، فیزیکی، بیولوژیکی و مکانیکی محیط کار شرایط استاندارد نداشته و کارگر در اثر اشتغال تحت تنشهای جسمی و روحی که منجر به بروز بیماریهای شغلی و عوارض ناشی از آن میشود، قرار میگیرد. به همین دلیل قانون گذار در راستای حمایت از این طبقه، این گونه مشاغل را تحت عنوان مشاغل سخت و زیانآور معرفی کرده و با در نظر گرفتن تمهیدات فنی، مهندسی و بهداشتی سعی در کاهش و یا حذف سختی کار مشاغل را دارد. در ضمن میتوانید با مطالعه مطلبی با عنوان "وام مشاغل خانگی ۱۴۰۱ به چه کسانی تعلق میگیرد" شانس خود را برای شروع یک شغل مناسب امتحان کنید.
بیشتر بخوانید - شغل هایی که در آینده بوجود خواهند آمد
از نظر وزارت کار مشاغل سخت و زیانآور به دو گروه الف و ب تقسیمبندی میشوند:
گروه الف: مشاغلی که صفت سخت و زیان آوری به ماهیت شغل وابستگی داشته اما چنانچه کارفرما تمهیدات ایمنی و بهداشتی را به کار بگیرد میتوان سختی این مشاغل را حذف کرد.
گروه ب: این دسته مشاغلی هستند که ماهیتا سخت و زیانآور هستند و در صورت به کارگیری تمهیدات بهداشتی و ایمنی و تدابیر مناسب سختی کار کاهش مییابد ولی سخت و زیان آوری این مشاغل حذف نمیشود.
شورای عالی کار، شورای عالی حفاظت فنی و بهداشت کار فهرست مشاغلی را تحت عنوان مشاغل سخت و زیانآور تهیه کرده و سپس این لیست به تصویب وزارت کار و بهداشت رسیده است.
بیشتر بخوانید - بهترین شغلهای 10 سال آینده ایران
- کار در معدن: اعم از تحت الارضی یا سطح الارضی که منجر میشود کارگر در راهروهای سرپوشیده و تونلها به استخراج بپردازد.
- کار استخراج: هر گونه مباشرت یا نظارتی که ایجاب میکند کارگر در میله ها، راهروها و تونلهای معدن مشغول فعالیت باشند اعم از جدا کردن یا منفجر کردن مواد از سطح کار، حمل موادی که بر اثر انفجار ایجاد شده، اداره تاسیسات آب و برق در داخل معدن
- کار در مخازن سربسته، حفر قنات ها، چاهها و فاضلابها
- کار مستمر در مجاورت کورههای ذوب به گونهای که کارگر در معرض بخارات زیانآور و حرارت باشد، همچنین تخلیه و حمل مواد مذاب از این کورهها
- کارگران مشغول به کار در کارگاههای سالامبورسازی، دباغی و روده پاک کنی و کارگرانی که به طور مستمر در گندابروها، جمع آوری و حمل و دفن زباله شهری مشغولند.
- کارگران مشغول به کار در واحدهای دامداری و طیور که به طور مستمر در جمع آوری و انتقال و انبار کردن کود کار میکنند.
- اشخاصی که به طور مداوم و مستمر در ارتفاع بیش از ۵ متر و در فضاهای باز بر روی داربست، اتاقکهای متحرک و دکلها کار میکنند.
- افرادی که بر روی خطوط و پستهای انتقال برق با فشار شصت و سه کیلوولت و بالاتر از آن در حال فعالیت هستند.
- مشاغل پخت آسفالت دستی، قیرپاشی، شنپاشی و مالچپاشی
- افرادی که در مخازن مشغول جوشکاری هستند.
- کار با مواد رادیواکتیو و قرار گرفتن در معرض پرتوهای یون ساز و مشاغلی که بدلیل در معرض اشعه قرار گرفتن، زمینه ابتلا به بیماری در آنها وجو دارد.
- کار در مکانهای با فشار زیاد مانند کار غواصی
- آتشنشانی
بیشتر بخوانید - لیست مشاغل خانگی جهاد کشاورزی
- کار سمپاشی مزارع، باغات و همچنین ضدعفونی کردن طویله ها، مرغداریها
- کارهایی که منجر به کری کارگر و ایجاد بیماریهای گوش میشود.
- کار در مشاغلی که حشره کش و سم تولید میکنند.
- خبرنگاری
- کار با وسایلی که دارای ارتعاش هستند و برای سلامتی کارگران مشکلاتی را ایجاد میکند.
- شاغلین در ندامتگاهها و زندانها
- افرادی که در مراکز روان درمانی مشغول به فعالیت هستند و با بیماران روانی در ارتباطند.
- رانندگان مسافربری درون شهری و برون شهری، حمل و نقل بار، رانندگان وزارت راه و شهرسازی در جادهها
- کارشناس علوم آزمایشگاهی، فوریتهای پزشکی، مامایی و هوشبری و زیرمجموعه آنها
کارگر، کارفرما، وزارت بهداشت، تشکلهای کارگری و کارفرمایی، وزارت کار و امور اجتماعی و صندوق تأمین اجتماعی میتوانند در مقام متقاضی سختی کار درخواست دهند. سپس کمیته کارشناسان تشکیل میگردد و به بررسی سوابق و شرایط محیط کار میپردازد. در آخر مدارک ارائه شده بایستی توسط کمیته استانی تأیید گردد.
مراحل پیگیری سختی کار به این صورت است که ابتدا باید از طریق سامانه اینترنتی سخت و زیانآور به آدرس http://sakht.tkrtehran.ir/ درخواست خود را ثبت نمایید.
پس از صدور رای توسط کمیته استانی سخت و زیان آور، وظیفه تامین اجتماعی تطبیق رای اداره کار با شغل واقعی شما و عناوین شغلی لیست بیمه میباشد در صورت مغایرت با رای صادر شده مشمول سخت و زیانآور نمیگردید.
در صورت مغایرت در عناوین شغلی لیست بیمه با شغل واقعی شما، امکان اصلاح جدیدا فراهم گردیده است.
در ادامه به بررسی شرایط کاری و قوانین سازمان تأمین اجتماعی درخصوص مشاغل سخت و زیانآور میپردازیم. این قوانین با قوانین وضع شده برای مشاغل عادی دارای تفاوتهایی است:
بر طبق ماده ۵۲ قانون کار، ساعت کاری در مشاغل سخت و زیانآور نباید از ۶ ساعت در روز (۳۶ ساعت در هفته) تجاوز کند. هدف از این کار حمایت از سلامت کارگر در طول اشتغال است.
بر اساس ماده ۶۱ قانون کار، اضافه کاری در این مشاغل ممنوع است.
مرخصی سالیانه در نظر گرفته شده برای مشاغل سخت و زیانآور پنج هفته است. بهتر است استفاده از مرخصی در دو نوبت و در پایان هر شش ماه یک بار حتی الامکان صورت بگیرد.
براساس ماده ۷۵ قانون کار، اشتغال در کارهای سخت و زیانآور برای زنان ممنوع است.
بر طبق ماده ۸۳ قانون کار، ارجاع کارهای سخت و زیانآور به نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ سال ممنوع است.
چنانچه کارگر در مشاغل سخت و زیانآور مشغول به کار باشد، به ازای هر سال که حق بیمه خود را پرداخت میکند، یک و نیم سال سابقه بیمه برای وی در نظر گرفته میشود.
بیشتر بخوانید - شغل های فنی پردرآمد برای خانم ها
در صورتی که کارگر هم در مشاغل سخت و زیانآور و هم در مشاغل عادی کار کرده باشد، به ازای هر سال کارسخت، ۱.۵ سال برای وی درنظر گرفته میشود. در این مشاغل کارفرما موظف است که علاوه بر ۲۳٪ حق بیمه مشاغل عادی، ۴٪ حق بیمه اضافی برای این مشاغل پرداخت نماید. بنابر آنچه گفته شد سهم کارفرما در این مشاغل ۲۷٪ است. به این نکته توجه داشته باشید در مورد افرادی که قبل از سال ۸۳ در این مشاغل مشغول به کار بوده اند، علاوه بر ۴٪ اضافی حق بیمه، ۴٪ دیگر نیز افزوده میشود و در مجموع سهم پرداختی کارفرما به ۳۱٪ میرسد.
در مشاغل سخت و زیانآور مطابق با بخش اول بند (ب) تبصره ۲ قانون بازنشستگی پیش از موعد، کارگران چنانچه حداقل بیست سال متوالی و یا بیست و پنج سال متناوب سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند، بدون در نظر گرفتن شرط سنی میتوانند درخواست خود را به اداره کار و امور اجتماعی استانها مطرح کنند تا در کمیتههای استانی بررسی گردد. در ادامه منظور از متوالی و متناوب بودن اشتغال در این کارها را توضیح خواهیم داد.
ایام زیر در صورتی که در فواصل اشتغال به کارهای سخت و زیانآور قرار بگیرند بعنوان سابقه اشتغال در نظر گرفته میشوند:
- تعطیلات رسمی
- تعطیلات هفتگی
- روزهای استفاده از مرخصی استحقاقی
- ایام استفاده از مرخصی بدلیل فوت پدر، مادر، همسر و یا مرخصی ازدواج به مدت ۳ روز (در این مدت مشمول دریافت دستمزد هستند)
- ایام استفاده از استراحت پزشکی یا مرخصی استعلاجی
چنانچه در فواصل اشتغال ایام زیر قرار بگیرد منجر به زایل شدن توالی اشتغال در کارهای سخت نمیشوند:
- دوران خدمت سربازی به شرطی که بیمه شده حداکثر تا دو ماه بعد از خدمت به کار سابق خود برگردد و یا مشغول به کار در مشاغل سخت دیگری شود.
- ایام خدمت در جبهه
- ایامی که کارگاه به طور موقت بر اثر عوامل طبیعی مانند سیل، زلزله و … تعطیل میشود و این تعطیلی از اراده کارفرما و کارگر خارج باشد.
- ایام استفاده از بیمه بیکاری (در صورتی که بیمه شده بلافاصله بعد از اتمام این دوران مشغول به کار در مشاغل سخت شود)
- دوران اسارت سیاسی به گونهای که بیمه شده بعنوان آزاده شناخته شود
موارد زیر اگر در فواصل کارهای سخت و زیانآور قرار بگیرند باعث تناوب در شغل شده و توالی اشتغال از بین میرود:
- بیکاری بدون دریافت بیمه بیکاری
- بیمه اختیاری
- اشتغال در حرف و مشاغل آزاد
- استفاده از مرخصی بدون حقوق
- اخراج، بازخرید و استعفا
- غیبت غیرموجه بیشتر از ده روز که منجر به اخراج موقت یا دائم شود
- اشتغال در کارهای عادی
اگر شغل شما در میان مشاغلی که به عنوان مشاغل سخت و زیانآور در بالا ذکر شد نبود باید بدانید که:
- مسئولیت تطبیق و تشخیص مشاغل سخت و زیانآور به عهده کمیتههای بدوی و تجدید نظر استانی موضوع ماده ۸ آیین نامه اجرایی قانون اصلاح ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی است.
بیشتر بخوانید - پردرآمدترین شغل های ایران در سال ۱۴۰۱
- شما میتوانید به سایت مربوطه و یا به ادارات تعاون کار و رفاه اجتماعی استان مراجعه و نسبت به تکمیل فرم شماره یک اقدام تا پرونده برابر مقررات در کمیته استانی مورد بررسی قرار گیرد.
- در مشاغل سخت و زیانآور کارگر به تناسب کاری که انجام میدهد در طول یک سال کاری برای آنان یک سال و نیم کار محسوب میشود، ولی در برخی از واحدهای کار، اضافه کاری با توافق میان کارگر و کارفرما صورت میپذیرد.
- در آیین نامه مشاغل سخت و زیانآور قید شده است که در مشاغل دشوار هیچ اجباری مبنی بر اضافه کاری نیست و به کار گیری کارگر به دلیل اینکه با کارفرما توافق کرده است که بیشتر از ساعت مقرر بایستد، اشتباه و خلاف اصول اخلاقی است.
- هیچ گونه بند و یا تبصرهای در قانون کار و تامین اجتماعی مبنی بر اضافه کاری در مشاغل سخت و زیانآور و یا مشاغل عادی قید نشده است و در قانون آورده شده که هرگونه اضافه کاری باید مبتنی بر توافق میان کارگر و کارفرما باشد و کارگر مجبور به اضافه کاری نیست.
بیمه شدگانی که دارای ۲۰ سال سابقه کار متوالی یا ۲۵ سال سابقه کار متناوب در مشاغل سخت و زیانآور باشند، میتوانند از سازمان تامین اجتماعی درخواست بازنشستگی نمایند. شرط سنی هم در این مورد، ملاک نیست و کارگر صرف نظر از سن، میتواند بازنشسته شود. سابقه پرداخت حق بیمه به ازای هرسال کارکرد در مشاغل مذکور، معادل یک و نیم سال سابقه محاسبه میگردد. به عنوان مثال کارگری که در ۱۰ سال به مشاغل سخت و زیانآور مشغول بوده، سابقه وی معادل ۱۵ سال محسوب میشود.
۱- داشتن ۵۰ سال سن و ۳۰ سال سابقه.
۲-داشتن ۶۰ سال سن و ۲۰ سال سابقه.
۳-داشتن ۳۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی.
۱-داشتن ۴۵ سال سن و ۳۰ سال سابقه.
۲-داشتن ۵۵ سال سن و ۲۰ سال سابقه.
۳-داشتن ۳۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی.
۴- داشتن۲۰ سال سابقه کار و ۴۲ سال سن، با ۲۰ روز حقوق بازنشسته میشوند.
افراد چنانچه یکی از شرایط فوق را داشته باشند میتوانند با تکمیل فرم الف تقاضای بازنشستگی مشاغل سخت و زیانآور خود را به اداره کار محل تسلیم نمایند.
حسب درخواست کارگر، کارفرما، تشکلها، وزارت بهداشت، رمان و آموزش پزشکی، وزارت کار و امور اجتماعی و صندوق تامین اجتماعی، تعیین سخت و زیانآور بودن مشاغل در هر کارگاه با بررسی سوابق، انجام بازدید و بررسی شرایط و با تایید کمیتههای استانی انجام میگیرد.
در مواد ۵۲ و ۶۵ قانون کار در کارهای سخت و زیانآور مزایایی پیش بینی شده است و چنانچه کارگاه دارای طرح طبقهبندی مشاغل باشد فوق العاده سختی کار با توجه به ماهیت شغل یا محیط کار پرداخت میگردد.
به استناد ماده ۶۵ قانون کار مرخصی سالیانه کارگرانی که به کارهای سخت و زیانآور اشتغال دارند ۵ هفته است. استفاده از این مرخصی، حتی الامکان در دو نوبت و در پایان هر شش ماه کار صورت میگیرد.
مرخصی سالیانه کارگرانی که به کارهای سخت و زیانآور اشتغال دارند ۵ هفته است.
با توجه به تعریف کارهای سخت و زیانَآور چنانچه آلایندههای محیطی محل کار متقاضی مورد بررسی قرار گیرد و بیش از حد مجاز باشد میتواند جزء مشاغل سخت و زیانآور محسوب گردد.
به استناد ماده ۱۴ آییننامه اجرایی بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی کارفرما مکلف است پس از احراز شرایط بازنشستگی بیمه شده شاغل در کارگاه وی، معادل چهار درصد (۴٪) میزان مستمری برقراری بیمه شده نسبت به سنوات اشتغال او در مشاغل سخت و زیانآور را که توسط صندوق تأمین اجتماعی محاسبه و مطالبه میگردد به طور یکجا به سازمان یاد شده پرداخت نماید.
درقانون وجهی بعنوان سختی کار وجود ندارد و در صورتی که طرح طبقهبندی مشاغل در شرکت اجرا شده باشد پرداخت فوق العاده سختی کار قابل اعمال است.
در خصوص آندسته از کارگران شاغل در کارهای سخت و زیانآور پس از احراز شرایط بازنشستگی بیمه شده در کارگاه وی، میزان ۴ درصد حق بیمه سنوات اشتغال باید پرداخت گردد.
کارفرمایان کارگاههای دایر از تاریخ تصویب آیین نامه تمام یا برخی از مشاغل آنها در کمیتههای بدوی و تجدید نظر استانی یا شورای عالی حفاظت فنی، سخت و زیانآور شناخته شده یا میشود مکلفند ظرف دو سال از تاریخ ابلاغ تصمیم قطعی کمیته یا شورا حسب مورد نسبت به ایمنسازی عوامل و شرایط محیط کار مطابق حد مجاز و استانداردهای مشخص شده در قانون کار و آیین نامههای مربوط (مصوب شورای عالی حفاظت فنی) و سایر قوانین موضوعه در این زمینه اقدام و صفت سخت و زیان آوری مشاغل موضوع بند «الف» ماده (۱) را حذف و نتیجه را کتباً به کمیته بدوی موضوع ماده (۸) این آیین نامه برای بررسی و تایید گزارش نمایند.
مراتب ازناحیه کمیته تجدید نظر استان قابل پی گیری خواهد بود و در مرحله بعد در صورت اعتراض صرفاً از ناحیه دیوان عدالت اداری قابل اعتراض است.
مبنای پرداخت پاداش بازنشستگی به کارگرانی که با استفاده از قانون بازنشستگی پیش از موعد بازنشسته میشوند چیست؟
مبنای پرداخت مزایای بازنشستگی موضوع ماده ۳۱ قانون کار میزان سابقه کار کارگر در کارگاه مربوط میباشد و کسانی که با استفاده از قانون بازنشستگی پیش از موعد بازنشسته میشوند نیز به نسبت سابقه کاری که در کارگاه دارند از مزایای مذکور برخوردار خواهند شد.
به استناد مصوبه شماره ۱۲۴۶۱۰/ت۴۴۵۴۷ک مورخ ۶/۶/۸۹ وزیران عضو کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک که در تاریخ ۱/۶/۸۹ به تایید مقام محترم ریاست جمهوری رسیده است. کارگران تابع قانون کار وتامین اجتماعی شاغل در دستگاههای اجرایی (وزارتخانهها، مؤسسات و شرکتهای دولتی، شهرداریها، بانکها و سازمانهایی که شمول حکم بر آنها مستلزم ذکر نام است) در مورد بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیانآور مشمول ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) الحاقی ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی هستند.
به استناد ماده ۶۱ قانون کار ارجاع کار اضفی به کارگرانی که کار شبانه یا کارهای خطرناک و سخت زیانآور انجام میدهند ممنوع است.
به موجب بند (د) ماده ۱۲ آییننامه اجرایی بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) الحاقی ماده (۷۶) قانون اصلاح مواد (۷۲) و (۷۷) و تبصره ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴ و الحاق دو تبصره به ماده (۷۶) مصوب ۱۳۷۱ – مصوب ۱۳۸۰– موضوع تصویبنامه شماره ۱۵۳۶۵/ت۳۶۰۰۵ه– مورخ ۵/۲/۱۳۸۶ ایام استفاده از مقرری بیمه بیکاری مشروط بر این که بیمه شده قبل از برقراری بیمه بیکاری در مشاغل سخت و زیانآور اشتغال به کار داشته و در حین مقرری بگیری و یا حداکثر تا دو ماه پس از اتمام دوره مزبور در مشاغلی که سخت و زیانآور شناخته شده مشغول به کار شده یا طبق آیین نامه بتواند بازنشسته شود مدت مزبور فقط موجب زایل شدن توالی اشتغال در کارهای و زیانآور نمیباشد مگر اینکه بر اساس مصوبه هیئت وزیران به صورت ویژه و موردی تصمیم گیری شده باشد.
مطابق بند (۱) ماده ۱۲ آییننامه اجرایی بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) الحاقی ماده (۷۶) قانون اصلاح مواد (۷۲) و (۷۷) و تبصره ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴ و الحاق دو تبصره به ماده (۷۶) مصوب ۱۳۷۱ – مصوب ۱۳۸۰– موضوع تصویبنامه شماره ۱۵۳۶۵/ت۳۶۰۰۵ه– مورخ ۵/۲/۱۳۸۶، تمام یا قسمی از خدمت نظام وظیفه در جبهههای نبرد حق علیه باطل یا حضور داوطلبانه در جبهه که به تائید مراجع ذیصلاح رسیده باشد جزء سوابق کارهای سخت وزیانآور محسوب میگردد.
به استناد تبصره ۵ ماده ۸ آیین نامه اجرایی بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی، رای کمیته بدوی ظرف پانزده روز اداری از تاریخ ابلاغ قابل تجدید نظرخواهی است در صورتی که هر یک از طرفین (کارگر و کارفرما) به رای اعتراض داشته باشند درخواست تجدیدنظر خود را بایستی کتباً (طی فرم شماره ۴) به اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی محل تسلیم نمایند.
بله، دیوان عدالت اداری میتواندبه استناد بند۲ماده ۱۳ قانون دیوان عدالت اداری آراء مغایر با هدف و حکم متقن را نقض نماید.
بلی، تعیین نوع الف یا ب جزیی از آراء کمیتههای استانی است لذا همانگونه که آرای کمیتههای بدوی حداکثر ظرف مدت ۱۵ روز اداری پس از ابلاغ قابل تجدید نظرخواهی در کمیته تجدید نظر همان استان است نوع «الف» یا «ب» نیز از این امر مستثنی نیست.
به استناد جزء الف بند ۳ ماده ۱۲ آییننامه اجرایی بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی استفاده از مرخصی بدون حقوق به مدت بیش از دو ماه به هر منظور و تحت هر عنوان علاوه بر مرخصی مندرج در بند (ی) موضوع ردیف ۲ آیین نامه اجرایی بازنشستگی در مشاغل سخت و زیانآور توالی اشتغال را از بین برده و موجب تناوب اشتغال وی میشود.
خیر، خدمت فقط در زمان جنگ و در مناطق جنگی (جبهه) جزء مشاغل سخت و زیانآور محسوب میگردد و به استناد تبصره ۲ ماده ۱۴ قانون کار، آن دسته از بیمه شدگانی که مشمول اصلاحیه تبصره (۲) ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۴/۷/۱۳۸۰ مجمع تشخیص مصلحت نظام هستند به شرط آنکه خدمت نظام وظیفه خود رادر جبهههای نبرد حق علیه باطل طی نموده یا حضور داوطلبانه در جبهه داشته باشند سوابق خدمتی آنان جزء کارهای سخت وزیانآور محسوب میشود.
سوالات متداول
مشاغلی که به دلیل شرایط خاص و فشار جسمی و روانی به کارگر وارد میکند مشغال سخت میگویند که در این مقاله به طور کامل بیان شده است.
سایت وزارت و تعاون و رفاه اجتماعی با نشانب https://www.mcls.gov.ir مرجع ثبت و درخواست برای ثبت مشاغل سخت است
بر اساس قانون وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی کارگران مشاغل سخت و زیان آور از مرخصی و بازنشستگی متفاوت از دیگر کارگران برخورادارند.
اطلاعات تماس
برای ارسال درخواست همکاری ابتدا وارد سایت شوید
چنانچه حساب کاربری ندارید برای ایجاد آن ثبت نام کنید
دیدگاه ها